Şehri anlarken: EV-2

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

İsterseniz bu yazıda “ev”in ilk ortaya çıktığı dönemlerdeki gelişim sürecini biraz daha yakından inceleyelim.

İnsanoğlu, ilkçağlarda kendine bir barınak üretecek akıl, teknoloji, deneyim ve yetenekten yoksundu. Dolayısıyla da bu ihtiyacı karşılayabileceği en doğal ortamı yani mağaraları kullandı.

Neolitik çağ ile birlikte insanlar ilk evlerini inşa etmeye başladılar. O dönemin insanları bulundukları bölgenin malzemeleriyle en temel ihtiyaçlarını (barınma) karşılamak üzere evler inşa ettiler. Bu malzemeler Konya Çatalhöyük’te kerpiç, ağaç, saman v.b. olurken, İskoçya Skare Brae’de (çatılarda kullanılmak üzere) balina kemiği, Kıbrıs Kirokitia’da ise kireç taşı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu dönemin evleri büyük bir çoğunlukla tek odalı idi. Yuvarlak yapıya sahip evlerde bu tek odanın içinde sedir, ocak, (kimilerinde) zahire çukurları yer almaktaydı. Zamanla bölgesine göre değişmekle birlikte iki katlı, avlulu, kanalizasyon sistemine sahip evlere de rastlanmkadır.. Yapılan evlerin sadece malzemeleri değil planları da bölgeden bölgeye değişmekteydi.

Zaman içerisinde yuvarlak planlı evlerden kare ve dikdörtgen plana geçildi. Bu arada çeşitli el aletlerinin bulunup gelişmesiyle birlikte taş ve mermer gibi sert malzemeler de ev yapımında kullanılmaya başlandı. Özellikle Yunan ve Roma uygarlıklarının gelişimiyle Avrupa mimarisinin de temelleri atılmış oldu.

Yunan, Roma ve Mısır uygarlıkları gelişerek zenginleştiler. Bu zenginlik evlerine de yansıdı. Artık bu uygarlıklarda kimi evler çok katlı olarak inşa edilmeye başlandı. Bu andan itibaren evler artık sadece barınma ihtiyacını karşılamayla sınırlı olarak üretilmedi. Evler, çok odalı ve birden fazla fonksiyonu bünyesinde toplayan yapılar haline geldi. Uygarlığın ve ev sahibinin zenginliğine bağlı olarak evlerde; haremlik, selamlık, sofa, ahır, ardiye, mutfak gibi bölümler yer almaya başladı.

Zengin yoksul ayrımı, günümüzde olduğu gibi (örneğin Roma döneminde de) ev özelinde kendini gösteriyordu. Zengin evleri az önce de bahsettiğim çok bölümlü yapıya sahipken, yoksullar kanalizasyon ve temiz su tertibatından yoksun insulae adı verilen ucuz yapı gruplarında (apartman da diyebiliriz) yaşamlarını sürdürmek zorundaydı.

Bir önceki yazıyla birlikte kısaca özetleyecek olursak, insanlar mağaralardan çıkıp tarım ile uğraşmaya başlayınca evleri inşa etmeye başladılar. Bunu yaparken bulundukları bölgelerde en sık rastladıkları malzemeleri kullandılar. Hayvan postu ve kemiği, ağaç kabuğu ve dalları gibi malzemeler yerini zaman içerisinde taş ve mermere bıraktı. Malzemelerde yaşanan bu değişim evlerin planında da karşımıza çıktı. Tek katlı ve tek odalı sadece ve sadece barınmaya yetecek kadar planlanan evler çok katlı ve çok odalı / bölmeli olmaya başladı. Yunan ve Roma uygarlıklarındaki zenginleşme ve gelişme kendisini ev yapımında da gösterdi. Ve bu gelişim günümüz Avrupa mimarisinin temellerini oluşturdu.

“Bizim evlerimizi” konu edeceğimiz bir sonraki yazıda buluşmak üzere…